Cyclus 2

In de stamgroep is verder gewerkt aan het project: 'tijd'. De kinderen hebben leervragen onderzocht en de antwoorden van hun onderzoek gepresenteerd in de kring. De portfolio's werden er steeds bijgepakt om aantekeningen te maken. Aan het einde van het project hebben we met de groep een quiz gespeeld. Deze quiz heb ik in google form gemaakt , en heb ik gevuld met vragen over de informatie die in de kring steeds gepresenteerd werd. De kinderen mochten hun portfolio erbij nemen om antwoorden terug te zoeken in hun aantekeningen. Dit was bij de start van het project ook met de kinderen besproken. Het was mooi om terug te zien dat kinderen gemakkelijk informatie konden terugvinden door terug te bladeren in het portfolio. Voor sommige kinderen was dit lastig omdat ze niet zo veel hadden opgeschreven of omdat ze andere informatie hadden genoteerd.

Ik merk dat naarmate het project vordert, er steeds grotere verschillen komen te liggen tussen het bijhouden en bijwerken van de portfolioklapper. Het ene kind heeft alles netjes bijgehouden, overzichtelijk achter de juiste tabbladen, terwijl het andere kind  nauwelijks aantekeningen heeft gemaakt en veel spullen vergeten is om in de klapper te stoppen. Ik vind het lastig om te bepalen wat ik van de kinderen mag verwachten, aangezien ik van mening ben dat het een eigen 'proces' is waar het kind doorheen gaat en het portfolio een 'eigen' bewaarmap is. Het theoretisch kader heeft mij hier wel handvatten bij gegeven. In het boek ‘Jenaplan, school waar je leert samenleven’ komt ‘verantwoordelijkheid’ in een van de Jenaplan kernkwaliteiten naar voren. De Jenaplankernkwaliteit luidt: ‘Kinderen leren zelf verantwoordelijkheid te dragen voor wat zij willen en moeten leren, wanneer zij uitleg nodig hebben en hoe zij een plan moeten maken’. Samenvattend wordt in dit boek hierover gezegd: Kinderen moeten leren verantwoording te dragen over hun doen en laten: Ze moeten kunnen vertellen waarom ze dingen hebben gedaan, en waarom op die manier. Zo leren ze verantwoorde keuzes te maken voor hun eigen ontwikkeling. Ik mag de verantwoordelijkheid dus bij het kind leggen, maar kan in een leergesprek wel achterhalen wat de beweegredenen voor kinderen zijn geweest om het portfolio op de manier bij te houden zoals ze dat momenteel doen.

In de eerste week van cyclus 2 heb ik 6 kinderen gepland die ik met behulp van leergesprekken ga volgen. 1 van deze kinderen had het portfolio bijgehouden zoals ik hierboven heb omschreven. De tabbladen waren niet netjes geordend, er waren bijna geen aantekeningen gemaakt tijdens project en veel bladen hingen er los in.

In het gesprek ben ik er achter gekomen dat het kind eigenlijk behoefte heeft aan hulp. Hij wil graag dat zijn portfoliomap er netjes en geordend uitziet maar hij vind het zelf lastig om dit goed bij te houden. Het ontbreekt aan tijd geeft hij aan. Ook vergeet hij het altijd om dit in de klapper te stoppen. 

Ik heb hem gevraagd wat hij nodig heeft om dit anders aan te kunnen pakken. Hier had hij niet direct een antwoord op. Ik heb in het leergesprek aangegeven dat het goed is om hier over na te denken. Ik zou hier later op de ochtend nog eens op terugkomen om na te gaan of hij iets had bedacht.

Aan het einde van de ochtend hebben de kinderen de opdracht gekregen om elkaars portfolio te bekijken en hier samen over in gesprek te gaan. Mij viel op dat de leerling met wie ik het leergesprek had, een maatje had gekozen die dezelfde werkwijze als hem heeft. Ook dit portfolio zag er wat rommeliger uit dan de anderen. Eerst heb ik de twee kinderen gevraagd om uit te leggen hoe ze tot de keuze waren gekomen om dit tweetal te maken. Ze vertelden dat ze dit hadden gedaan omdat ze vrienden zijn en daarom graag samen willen werken. Ik heb het kind waar ik in de ochtend het leergesprek mee had gevoerd gevraagd om het 'probleem' eens uit te leggen aan het maatje. Ze kwamen tot de conclusie dat het maatje dit probleem ook ervaart. In dit gesprek hebben we vastgesteld dat het dan wel handig is om een maatje te kiezen die het portfolio gebruikt zoals het kind dat ook graag zou willen. Dan kan er namelijk ook iets geleerd worden (hoe pakt hij/zij dat dan aan?). Het was mooi om te zien dat het kind hier ook echt gemotiveerd voor was om dit te gaan doen. In de weken erna heb ik een mooie groei kunnen waarnemen en heeft het kind zichzelf aangeleerd om op woensdag en vrijdag, aan het einde van de dag, het portfolio netjes te ordenen.

Dit gaf voldoende houvast om dit goed bij te houden en zorgde er bij het kind voor dat het gemakkelijk zaken terug kon vinden en dat het laatje opgeruimd was. Ook heeft hij deze ervaring en leeropbrengst kunnen uitleggen aan zijn vriend, waar hij eerder een tweetal mee was. Een mooie leerervaring!

De kinderen hebben lekker gewerkt aan de jenaplanessenties. De actieplannen zijn ingevuld en de 0-meting is mooi verwerkt. Ik vond de keuze om de groep in kleine groepjes te verdelen prettig omdat ik dan meer ruimte heb om de leergesprekken te kunnen plannen. Ik merk dat ik hierdoor zelfs later in de week nog tijd vrij had om met enkele kinderen die mijn hulp hadden gevraag nog extra te kunnen gaan zitten.

Ik vind de diepgang die het actieplanformulier brengt wel prettig. Er wordt vastgelegd waar het kind aan wil gaan werken, in samenspraak met het kind. Dit is een krachtig middel omdat het vanuit de intrinsieke motivatie van het kind komt en door het kind zelf gekozen wordt. Dit was in de theorie ook omschreven dat dit belangrijk is bij het werken in een portfolio. Door uit het grote geheel van doelen een keuze te maken voor een onderdeel dat ze gaan oefenen in de praktijk, maak ik het inzichtelijk en behapbaar voor kinderen. 

Naast het project en de jenaplanessenties hebben nog vele andere mooie zaken in het portfolio een plek gekregen. In de groep is een keuzekaart ontwikkeld waar kinderen aan kunnen werken als ze klaar zijn met het basiswerk. De keuzekaart heeft enkele documenten waar zaken op genoteerd kunnen worden zoals de voortgang van puzzels of de levels die al gespeeld zijn in een bepaalde game. De kinderen kwamen met het idee om deze keuzekaart in het portfolio te bewaren. In het laatje werd dit vaak verloren of ging het blaadje stuk. Nu kan dit fijn opgeborgen worden.

De kinderen hebben ook regelmatig thuis hun portfolio met ouders of andere personen bekeken en besproken. Mooi dat ze hiermee thuis kunnen vertellen en zichtbaar maken wat ze allemaal leren. Ik heb een blad ontworpen dat de inhoud van het gesprek voor kinderen kan structureren. Dit blad hebben ze de eerste keer als huiswerkopdracht mee naar huis gekregen. Vervolgens zijn er meerdere momenten met kinderen afgesproken dat ze de klapper mee naar huis mochten nemen. Vanuit het initiatief van het kind mocht dit uiteraard altijd! Dit is de afgelopen periode nog niet zoveel voorgekomen maar zal als kinderen langer met een portfolio werken wellicht intensiever worden.